Jieštipšomohjelm
2. Muásuttemhárjuttâsah
Ko roppâ muásu, te ton siste jođáskeh meid maaŋgah kemialliih proseseh, moh ovdedeh pyereestvaijeem. Ovdâmerkkân pyeri mielâ sirdeeamnâs serotonin, palhâšumevuáháduv dopamin sehe atâštâs láivudeijee oksitosin vuáčuttem lassaan. Tondiet kannat tiäđulávt vuáváđ piäiván muásudâttâmpuudâid.
Keejâ videost ravvuid rávhudittee vuoiŋâmnjárččávuoiŋâmân
Njunoš psykolog Jan-Henry Stenberg rävvee videost (1:57), maht atâštâs já unohâs vajo puáhtá pyerediđ vuoiŋâmáin.
Video aalgâst tun kuulah, et mondiet cuávis vuoiŋâm távjá aktivist já paijeentuálá atâštum vajo. Saajeest 1:00 tun finniih ravvuid atâštâs láivudeijee vuoiŋâmân vuoiŋâmnjárččáin.
Vuoluubeln tun kaavnah muásuttemhárjuttâsâid, maid tun puávtáh keččâliđ.
Muásudâttâđ puáhtá meid porgâmáin maidnii, mii lii olssis tuđâtteijee. Ton várás tun finniih išepiergâsijd muásuttemhárjuttâsâi maŋa.
Mušte
Hárjuttâsâid lii pyeri porgâđ jyehi peeivi já motomin maŋgii-uv peeivist.
Hárjuttâsâid lii tehálâš porgâđ merikoskâsávt, ucemustáá 2–3 oho ääigi.
Eskin tast maŋa puávtáh huámášiđ toi vaiguttâsâid.
Tiäđuh vuoiŋâmnjárččáin vuoiŋâmist
Vuoiŋâmân kiävttojeh maaŋgah teehih. Tain pehtilumos lii vuoiŋâmnjárččá.
Távjá atâštâs tâi mottoom eres stressitilálâšvuođâ ohtâvuođâst vuoiŋâmnjárččáin vuoiŋâm kiäppán. Talle vuoiŋâm muttoo cuávisin já vátávubbon. Vuoiŋâmnjárččá keldâšuvá, mii lasseet tâi joba toovvât atâštâstobdo. Taat tábáhtuvá távjá huámmášhánnáá.
Vuoiŋâmnjárččáin vuoiŋâm rávhudit
Vuoiŋâmnjárččáin vuoiŋâdijn čuávji paijaan olgoskulij siisâvuoiŋâmmuddoost já luáštá olgosvuoiŋâmmuddoost. Kiäppáh tiävdojeh áimoin kidâ vyeliuási räi.
Cuávis já vátáváá vuoiŋâmist taah mudoh pääcih vájugâžžân. Čuávumuššân puáhtá leđe tobdo vuoiŋâmatâštâsâst.
Vuoiŋâmnjáárčá aktivistem já vuoiŋâmriitmâ čiäŋudem já rávhudittem lasetteh táválávt rávhálâšvuođâ tobdo. Tot sáttá tábáhtuđ masa tállân.
Olmâ vuoiŋâmteknik mield meid eres tekkijuávhuh muásuh. Ko tun anah huolâ, et siisâ- já olgosvuoiŋâm kooskân páácá puddâ, te tun iästáh tom, et vuoiŋâm ij távjuččii liijkás čuuvtij.
Vuoiŋâm tuáimá puudâ aŋkkurin
Muásuttem- já tarkkuuvâšvuotâhárjuttâsâin vuoiŋâm tuáimá távjá aŋkkurin. Jis vuájudâttâm lii vaigâd tâi lii tušástum, te puáhtá macâttiđ huámášume vuoiŋâmân.
Vuoiŋâmnjárččáin vuoiŋâm láivud atâštâs
Vuoiŋâmnjáárčá aktivistem lii ávhálâš talle, ko tust lii atâštâstobdo.
Atâštâs ääigi tun puávtáh meid jotteeđ tiäđulávt jieškote-uv tekkijuávhuid čoođâ: muásuttiđ niskeärdeeteehijd, käskimteehijd já eres tekkijuávhuid.
Hárjuttâs: Vuoiŋâmnjárččáin vuoiŋâm (0:31)
Ulme
Tun oopah tarkkuđ jieijâd vuoiŋâm já aktivistiđ rávhálii vuoiŋâm vuoiŋâmnjárččáin. Taat sáttá jo ohtuu rijttáđ atâštâs tobdo láivudmân.
Raavâ
- Vääldi vuovâs stiälu. Ele kuittâg piejâ juolgijdâd ruossâlâs.
- Piejâ nube kieđâ jieijâd rade oolâ já nube čuávji oolâ.
- Vuoiŋâ hitásávt siisâ já olgos.
- Viigâ toos, et tuše čuávji alne liäbbájeijee kietâ liihâd vuoiŋâm ääigi. Radde kolgâččij pissoođ sajestis.
- Kiddii huámášume vuoiŋâmân, já juáđhi tánávt vuoiŋâm mottoom ääigi.
Hárjuttâl vuoiŋâmnjárččáin vuoiŋâm muuneeld video iššijn. Poorgâ hárjuttâs talle, ko lah atâštuumin já atâštume hettee tuu aargâ tooimâid.
Hárjuttâs lii pyeri porgâđ jyehi peeivi já motomin maŋgii-uv peeivist
- Hárjuttâs lii tehálâš porgâđ merikoskâsávt ucemustáá 2–3 oho ääigi.
- Merikoskâsâš hárjuttâllâm toovvât pisovub nubástusâid.
Kiärduttem iššijn tun oopah aktivistiđ vuoiŋâmnjáárčá ain, ko atâštâs meerhah oroh itemin.
Muásuttemhárjuttâsah láá maaŋgâlágáneh. Tun puávtáh luuhâđ hárjuttâsâin vuoluubeln eenâb já iskâđ, et mii suápá tunjin pyeremustáá. Hárjuttâssáid tun puávtáh maccâđ olssâd hiäivulijn tilálâšvuođâin.
Hárjuttâs: Taasij mield ovdáneijee muásuttem čokkod (5:42)
Ulme
Tun oopah muásuttiđ tehijdâd keeldâ-muásuttemteknikkáin.
Raavâ
Tun hárjuttâlah vuájudâttâđ roopân já vuoiŋâmân. Tun jođáh jieškote-uv tekkijuávhuid čoođâ taid vistig keldimáin já tast maŋa muásutmáin.
Valjii olssâd rávhálii saje, kost tun puávtáh porgâđ hárjuttâs čokkod.
Hárjuttâs lii pyeri porgâđ jyehi peeivi já motomin maŋgii-uv peeivist
- Hárjuttâs lii tehálâš porgâđ merikoskâsávt ucemustáá 2–3 oho ääigi.
- Merikoskâsâš hárjuttâllâm toovvât pisovub nubástusâid.
Kiärduttem iššijn tun oopah muásuttiđ tehijdâd táárbu mield ain, ko atâštâs meerhah oroh itemin.
Tun puávtáh kuldâliđ tâi luuhâđ hárjuttâs.
Hárjuttâs: Muásut jurduid (5:17)
Ulme
Tun oopah lyeštiđ jurduin vuájudâtmáin vuoiŋâmân já toos, maht tot jotá tuu roopâst.
Raavâ
Tun hárjuttâlah tiäđulávt vuájudâttâđ jieškote-uv tekkijuávhoid já vuoiŋâmân. Tun máttááttâlah lyeštiđ jurduin aŋkkuristuumáin tiäđulávt puudân já čuávumáin, mii roopâst tábáhtuvá.
Hárjuttâs lii pyeri porgâđ jyehi peeivi já motomin maŋgii-uv peeivist
- Hárjuttâs lii tehálâš porgâđ merikoskâsávt ucemustáá 2–3 oho ääigi.
- Merikoskâsâš hárjuttâllâm toovvât pisovub nubástusâid.
Tun puávtáh kuldâliđ tâi luuhâđ hárjuttâs.
Hárjuttâs Taasij mield ovdáneijee muásuttem viällud (12:59)
Ulme
Tun oopah muásuttiđ tehijdâd keeldâ-muásuttemteknikkáin.
Raavâ
Tun hárjuttâlah vuájudâttâđ roopân já vuoiŋâmân. Tun jođáh jieškote-uv tekkijuávhuid čoođâ taid vistig keldimáin já tast maŋa muásutmáin.
Uusâ hárjuttâs várás rávhálii saje, kost tun puávtáh tiälláádâttâđ viällud jo-uv lättei tâi seeŋgân.
Taan hárjuttâsâst kiävttoo siämmáátijppâsâš muásudâttâmteknik ko oovdeb hárjuttâsâst, mut hárjuttâs olášuttoo viällud. Taat hárjuttâs meiddei pištá kuhheeb. Tun puávtáh valjiđ hiäivulii hárjuttâs tađe mield, maggaar tile tust lii.
Hárjuttâs lii pyeri porgâđ jyehi peeivi já motomin maŋgii-uv peeivist
- Hárjuttâs lii tehálâš porgâđ merikoskâsávt ucemustáá 2–3 oho ääigi.
- Merikoskâsâš hárjuttâllâm toovvât pisovub nubástusâid.
Kiärduttem iššijn tun oopah muásuttiđ tehijdâd táárbu mield ain, ko atâštâs meerhah oroh itemin.
Tun puávtáh olášuttiđ hárjuttâs video iššijn, mon tun puávtáh táátud mield tuše kuldâliđ.
Hárjuttâs: Torvosajehárjuttâs (2:29)
Ulme
Tun oopah kuvâttâllâđ torvosaje, kuus puávtáh sirduđ jurduidâd siste.
Raavâ
Kuldâl tâi luuvâ hárjuttâs. Kuvâttâl ton vievâst olssâd mielâsii saje, kuus tun puávtáh sirduđ jurduidâd siste ain, ko tust lii unohâs vajo.
Hárjuttâs lii pyeri porgâđ jyehi peeivi já motomin maŋgii-uv peeivist
- Hárjuttâs lii tehálâš porgâđ merikoskâsávt ucemustáá 2–3 oho ääigi.
- Merikoskâsâš hárjuttâllâm toovvât pisovub nubástusâid.
Kiärduttem iššijn tun oopah ávhástâllâđ tai táiđuiguin táárbu mield ain, ko tust lii unohâs vajo.
Hárjuttâs kávnoo meid tekstân.
Hárjuttâs: Aŋkkuristemhárjuttâs (2:20)
Ulme
Tun oopah nanodiđ tobdo tast, et tun lah mieldi jieijâd roopâst.
Raavâ
Kuldâl tâi luuvâ hárjuttâs. Vuájudât ton vievâst tiädduvyeimi tubdâmuššáid jieijâd roopâst. Taat hárjuttâs kočoduvvoo meid ruotâsmittemhárjuttâssân.
Hárjuttâs lii pyeri porgâđ jyehi peeivi já motomin maŋgii-uv peeivist
- Hárjuttâs lii tehálâš porgâđ merikoskâsávt ucemustáá 2–3 oho ääigi.
- Merikoskâsâš hárjuttâllâm toovvât pisovub nubástusâid.
Kiärduttem iššijn tun oopah ávhástâllâđ tai táiđuiguin táárbu mield ain, ko tust oro lemin tárbu aŋkkuristiđ jieijâd taan puudân.
Hárjuttâs kávnoo meid tekstân.
Hárjuttâs: Vuoiŋâmhárjuttâs (4:03)
Ulme
Tun oopah rávhudittiđ jieijâd vajo vuoiŋâmáin. Tast lii iše eromâšávt talle, ko jurduuh oroh siähálâssân já tobdoh vuáimálâžžân.
Raavâ
Kuldâl tâi luuvâ hárjuttâs. Kiddii ton vievâst huámášume jieijâd vuoiŋâmân. Tánávt tun oopah rávhudittiđ jieijâd tobdotile já roopâ.
Hárjuttâs lii pyeri porgâđ jyehi peeivi já motomin maŋgii-uv peeivist
- Hárjuttâs lii tehálâš porgâđ merikoskâsávt ucemustáá 2–3 oho ääigi.
- Merikoskâsâš hárjuttâllâm toovvât pisovub nubástusâid.
Kiärduttem iššijn tun oopah ávhástâllâđ tai táiđuiguin táárbu mield ain, ko tust lii tárbu rávhudittiđ vajo.
Hárjuttâs kávnoo meid tekstân.
Hárjuttâs: Mielâkovehárjuttâs (3:51)
Ulme
Tun oopah kevttiđ mielâkuuvijd jieijâd roopâ muásutmân.
Raavâ
Kuldâl tâi luuvâ hárjuttâs. Aaicâ ton vievâst, kogo peht tuu roopâst lii keeldâ. Tun muásuttah taid soojijd kevttimáin iššeen helppejeijee mielâkuuvijd.
Hárjuttâs lii pyeri porgâđ jyehi peeivi já motomin maŋgii-uv peeivist
- Hárjuttâs lii tehálâš porgâđ merikoskâsávt ucemustáá 2–3 oho ääigi.
- Merikoskâsâš hárjuttâllâm toovvât pisovub nubástusâid.
Kiärduttem iššijn tun oopah ávhástâllâđ tai táiđuiguin táárbu mield ain, ko tust lii tárbu muásuttiđ jieijâd roopâ.
Hárjuttâs kávnoo meid tekstân.