Jieštipšomohjelm
8. Smietâ merhâšittee aašijd jieijâd elimist
Šlundevuotân kulá, et ovdeláá teháliih ääših monâtteh merhâšume já eellim sunde já merhâšume láppojeh. Talle orostem merhâšittee aašij já áárvui piällás sáttá išediđ.
Jieijâs eellim merhâšittee ääših já áárvuh
Jieijâs eellim merhâšittee ääših já áárvuh láá ääših, maid mij anneep jieččân elimist háputtâllâm árvusâžžân já tehálâžžân. Toh pyehtih lohtâsiđ ovdâmerkkân parâkoskâvuotân, perâelimân, pargoelimân tâi rijjâááigán. Ääših, maid ulmuuh aneh áárvust, láá maaŋgâlágáneh.
Kulttuur, mast mij eellip, vaaigut árvoid, mut juáhháást lii liijká sii jieijâs árvumaailm. Orostem áárvui piällás lii tondiet-uv tehálâš, et motomin kiävá nuuvt, et šadda eelliđ toin naalijn ko arvâl, et kalga eelliđ.
Lii pyeri smiettâđ, et maid jieš tuođâi ana áárvust.
Šlundevuotân lii tijpâlâš, et ij veltihánnáá vaje toimâđ árvuidis miäldásávt. Veikkâ anaččij áárvust ustevkoskâvuođâid, te ij veltihánnáá kaavnâ vuoimijd teivâđ ustevijguin.
Jieijâs áárvust anneem aašij smiettâm puáhtá šoddâdiđ merhâšume elimân talle, ko merhâšume lii lappâsist. Tot puáhtá meid toimâđ uápisteijen ton eellim kuávlun, mon halijdičij eelliđ.
Ooroost tääl čuávuváá pargo iššijn smiettâđ, et mii lii tunjin tehálâš já maid aašijd tun anah áárvust.
Hárjuttâs: Merhâšittee ääših muu elimist
Ulme
Tun čielgâsmitáh olssâd tehálijd aašijd.
Raavâ
Smietâ, et maid aašijd tun anah áárvust já merhâšitten jieijâd elimist. Merhâšittee ääših pyehtih lohtâsiđ ovdâmerkkân parâkoskâvuotân, perâelimân, pargoelimân tâi rijjâááigán.
Merhâšittee ääših pyehtih leđe ovdâmerkkân
- peerâ
- parâkoskâvuotâ
- pargo já uápui jotteem
- jieijâs ovdedem
- ohtsâškodálâš uásálistem
- estetlâšvuotâ
- vuoiŋâlâšvuotâ já ohtâvuotâ monnii stuárráábân
- stäđisvuotâ já torvolâšvuotâ
- uđđâ fiäránij čuággim
- tiervâsvuotâ
Tääl tun lah smiettâm jieijâd eellim merhâšittee aašijd. Čuávuvâžžân tun puávtáh smiettâđ, et maht puávtáččih älgiđ koŋkretlávt toimâđ toi miäldásávt.
Valjii ääši, mii lii tunjin eidu tääl tehálâš já mon halijdah já puávtáh älgiđ olášuttiđ. Smietâ, et mii puávtáččij leđe smaavâ láávháš ton ääši stivrim kuávlun.
Hárjuttâs: Merhâšittee aašij olášuttem
Ulme
Tun kaavnah vuovijd eelliđ árvuidâd miäldásávt.
Raavâ
Valjii olssâd merhâšittee ääši, mii lii tunjin eidu tääl tehálâš já mon halijdah já puávtáh älgiđ olášuttiđ.
Smietâ, et mii puávtáččij leđe smaavâ láávháš taan ääši stivrim kuávlun.