Jieštipšomohjelm

Muurâštmân lohtâseh táválávt oskomušah, moi mield murâštem lii šiev äšši. Aaicah-uv täid oskomušâid?

1. Murâštem iššeed muu čuávdiđ čuolmâid

Motomin jurdâččeh, et murâštem iššeed loopâ räi smiettum miärádâsâi tohâmist. Oskomušâi mield ovttuu juátkojeijee huolâttem iššeed pisottâllâđ murrišis já vuájudâttâm tiileest.

2. Murâštem movtijdit muu porgâđ aašijd pyereest já olášuttiđ puátusijd

Puáhtá jurdâččiđ, et murâštem já stressam piejih mii ovdâmerkkân luuhâđ uápuid iäljárubbooht.

3. Jis mun murâštâm jo muuneeld, te jiem pettâšuu maŋeláá

Láá oskomušah tast, et jis muurâšt jo muuneed tom, et aldaaš parttâšuvá, te äšši ij šoodâ šokkin, jis nuuvt tuođâi tábáhtuvá.

4. Viärráás ääših iä tábáhtuu, jis mun lam huolâttâm tain muuneeld

Taat juurdâ vuáđuduvá toos, et ovdeláá mihheen viärráid ij lah tábáhtum, ko lii murâštâm ääši muuneeld. Ulmuuh sättih poollâđ, et jis jaska muurâštmist aldaaš ulmuu torvolâšvuođâ peeleest, te miinii viärráid te tábáhtuvá-uv.

5. Murâštem muštâl tast, et mun lam tobdolâš já anam huolâ jieččân aldaaš ulmuin

Jieijâd aldaaš ulmuin murâštem puáhtá anneeđ tuođâštâssân tast, et tun perustah sist ennuv. Pargoi murâštem rijjâääigi puáhtá anneeđ merkkân tobdolâšvuođâst.

Koŋkretliih huolah tovâtteh jo alnees tuárvi atâštâs. Vâi taat atâštâs ij lasaniččii ovdiist, te ličij pyeri tolliittiđ muurâštmân lohtâseijee huolâid.

Vuossâmuš lävkki huolâi keeppidmist lii oppâđ iäruttiđ taid tuotâaašijn.

Ovdâmerkkân juurdâ "mun lam moonâtmin jieččân mielâtiervâsvuođâ" ij piejâ tuu puosâškyettiđ. Tot uáivild oovtâkiärdánávt tuše tom, et tun motomin poolah ton jurdust, et puosâškuáđáh.

Atâšteijee aašij paimâttem sáttá tiettuđ meid nuuvt, et uáivist joreh keriveh nuvâhánnáá. Aaibâs tego sujâlii kavnâm ličij kuávdáást, ovdâmerkkân:

• “Kale mun lijjim vuoigist já Piäkká kolgâččij mieđettiđ sujâlâšvuođâs”
• “Porgim-uv liijká puástud, ko Tiina nuuvt iädui?”
• “Jieččân mielâst mun kale lijjim viekkim ääši tárkká, mut jispa kuittâg-uv lâi kolgâđ toimâđ eresnáál...”

Tehálub ličij kuittâg smiettâđ, et maht täst piäsá ovdâskulij.

Čuávuváin koččâmušâin sáttá leđe iše, ko tun uusah positivlijd muulsâiävtuid muurâštmân:

• Maid mun puávtám porgâđ , vâi luhostuum oppeet täsitiäduttiđ jieččân eellim?
• Maht äšši, mon mun murâštâm, vaaigut muu aargân vâi vaaigut-uv tot ollágin?
• Lii-uv koččâmušâst äšši, mon ohtâvuođâst mun puávtáččim hárjuttiđ addâgâsân adelem?
• Puávtám-uv mun páhudiđ olssân tâi nube ulmui, et feeilah já puástu tavoh-uv kuleh olmoošvuotân siämmáánáál ko šiev tavoh já luhostum valjiimeh?

Aašijd kannat tarkkuđ neutraallávt já árvuštâlhánnáá. Taam tááiđu lii pyeri hárjuttâllâđ tiäđulávt.

Puávtáččih-uv tun motomin páhudiđ ruossârijdotilálâšvuođâst: “Kaleba tun smietah eresnáál ko mun. Viehâ mielâkiddiivâš, et ääši puáhtá uáiniđ návt-uv. Moh aašijd láá laiđim toos, et tun jurdâččah eidu tánávt?"

Távjá paimâtteijee tääpi kieđâvuššâđ aašijd lohtâs feeilân, puárskudum áášán, juurdâšhánnáávuotân tâi mätihánnáávuotân. Toos ovtâstuvá tobdo heeppâdvuođâst já árvuttesvuođâst. Tuhhit tom, et mij puohah lep maaŋgânáál-uv vájuvááh já hiäjuh, mut meid siämmáá ääigi áinoošlajâsiih já teháliih. Tot sáttá jieijâs peeleest suovvâđ lavkkiđ ovdâskulij paimâtteijee jurdui spiralist.

Tun puávtáh meid keččâliđ, et iššeed-uv, jis eeđah olssâd nanosávt: “Tääl stop! Paimâtteijee tääpi ij lah ávhálâš ige muu áárvui miäldásâš. Tot toovvât eenâb kierdâmâš ko pyevtit čuávdusijd.”